การวางแผนภาพด้วยสถานการณ์ หรือ Scenario Planning เป็นเครื่องมือเชิงกลยุทธ์เพื่อจำลองสถานการณ์ที่มีแนวโน้มจะเกิดขึ้นในอนาคตและประกอบการตัดสินใจถึงแนวทางในวันนี้เพื่อให้สามารถรองรับโอกาสที่ดีที่สุดในอนาคตได้
เดิมทีนั้น การวางแผนเชิงกลยุทธ์ (Strategic Planning) จะมุ่งเน้นไปที่ความแม่นยำในการประเมินโอกาสที่จะเกิดขึ้นในอนาคตให้สามารถกำหนดเป้าหมายและกลยุทธ์ไปสู่เป้ามายนั้นได้ โดยมองจากสมรรถนะหลักขององค์กรมากกว่าการมองจากอุตสาหกรรมสนามแข่งขัน หรือมีลักษณะแบบ Inside-out approach ซึ่งเหมาะกับการวางแผนในระยะสั้นถึงระยะกลางมากกว่า ส่วนการวางแผนในระยะกลางถึงระยะยาวจะพบว่ามีปัจจัยเสี่ยงที่มีความไม่แน่นอนมากกว่าในระยะสั้น ยิ่งองค์กรที่อยู่ในอุตสาหกรรมที่มีการแข่งขันสูง โดยมีปัจจัยแห่งความสำเร็จในธุรกิจยิ่งมาก ก็มีโอกาสพบปัจจัยที่ไม่แน่นอนสูงขึ้น โดยมองจากภายนอกด้วยมุมมองที่กว้าง เช่น การวิเคราะห์ภายนอกด้วย STEEP (Social, Technology, Economics, Environment, Politics) ที่มีลักษณะเป็บแบบ Outside-in approach
การนำการวิเคราะห์สถานการณ์มาใช้นี้ จึงเน้นไปที่การมองให้กว้าง ให้ครอบคลุม มากกว่าเน้นที่ความแม่นยำที่จะเกิดขึ้น เพราะการมองกว้างอย่างครอบคลุม ก็คือการครอบทุกความเสี่ยงให้ครบถ้วนนั่นเอง ผมมักจะเปรียบเทียบว่า Strategic Planning เสมือนการพุ่งหอกให้โดนเป้าหมาย ซึ่งต้องมองเป้าให้ชัดเจน ส่วน Scenario Planning เสมือนการเหวี่ยงแห กวาดให้ครบก่อนแล้วค่อยมาดูว่าสิ่งที่กวาดมาได้จะเอามาใช้อย่างไร เอามาเป็นสภาพแวดล้อมของเป้าหมายที่จะมากำหนดกันต่อไปได้อย่างไร
กล่าวโดยสรุปคือ สถานการณ์ที่สร้างขึ้นจากปัจจัยเสี่ยงที่มีความไม่แน่นอนทางธุรกิจ ก็เพื่อให้องค์กรรับรู้ ปรับตัวเปลี่ยนแปลง ด้วยแนวทางกลยุทธ์ที่รองรับเป้าหมายที่มีโอกาส้ปลี่ยนแปลงไปตามสถานการณ์ ได้อย่างทันท่วงที วลีปิดท้ายที่ว่าด้วยความทันท่วงที ต่อความแน่นอนและผันผวนในทศวรรษนี้และต่อไปนี่แหละ เป็นความท้าทายอย่างแท้จริง
Presentation: http://www.slideshare.net/lersmethasakul/scenario-planning-58623267